Trashdating Hoe maak je opruimen tot iets leuks? Nou, bijvoorbeeld door er een heel festival van te maken.
Gewapend met grijpers en een vuilniszak stappen de festivalgangers in het bootje. De eerste stop is een kade waar de overblijfselen van een ongetwijfeld gezellig avondje in het water drijven. „Dit is toch niet normaal”, klinkt het, wanneer een amarettofles in de vuilniszak verdwijnt. Er wordt een chipszakje uit het water gevist, een plastic plantenbak, een Nike-schoen. Als er een dode vis wordt gespot, hapt de groep naar adem. „Dát is dus het resultaat van al die troep.”
NRC-artikel vrijdag 10 augustus 2018, door onze medewerker Manouk van Egmond, Foto’s Joris van Gennip
De boottocht is onderdeel van het Trashlesstival dat plaatsvindt bij Café de Ceuvel in Amsterdam, waar een stuk of vijftig milieubewuste festivalgangers zich mengen tussen de bierdrinkende cafégangers. Naast troepvissen, kunnen bezoekers ook samen met iemand op afvaljacht in de straten rond het café (trashdating) of afval oprapen tijdens hardlopen (plogging), een trend die is overgewaaid uit Zweden. Het gratis festival is het voorlopige hoogtepunt van de tientallen opruimevenementen die initiatiefnemer Rosa Leijdekkers (37) heeft georganiseerd onder de noemer Trashdating.
Het is nog niet vanzelfsprekend om rondslingerend afval op te ruimen, zegt Leijdekkers. Ze wilde ‘iets’ aan de vervuiling van de aarde doen, en besloot te beginnen door het afval in haar straat op te ruimen. Sommige voorbijgangers hielpen haar, of zeiden dat ze goed bezig was. Maar ze werd ook raar aangekeken, zegt ze. „Ik schaamde me, terwijl er blijkbaar genoeg mensen rondlopen die zich niet schamen als ze hun afval op straat gooien. Ik realiseerde me hoe scheef dat is.”
Cool om te doen
Twee jaar geleden startte ze met het organiseren van schoonmaakwandelingen in de omgeving van Amsterdam, Haarlem en Zandvoort. Met de ‘trashdates’ – geen romantische dates – bracht ze gelijkgestemde ‘groene’ mensen met elkaar in contact. Leijdekkers: „Als je in groepjes afval verzamelt valt dat op en inspireer je omstanders om hetzelfde te doen. Bovendien is het gezelliger. Als je in je eentje de wereld probeert te verbeteren, krijg je snel last van negatieve gedachten: ‘dit schiet niet op’, ‘dit is toch de verantwoordelijkheid van politici of CEO’s’. Ik wil dat mensen blij worden van opruimen; dat het iets cools wordt om te doen.”
Festivalganger Chi Snoek (38) denkt dat Trashdating het imago van afval rapen verbetert. „Een oud mannetje in een reflecterend vestje ziet er minder leuk uit dan drie jonge hippe mensen die met een grijptang in de weer zijn.” Snoek heeft net een bak bami uit het water gevist met zijn troepvisgroepje, zegt hij. „Ik verbind me graag aan een community die de maatschappij bewust wil maken van het feit dat we ons huis, planeet aarde, afbreken. Het voelt fijn dat ik niet de enige ben die zich hier druk over maakt. Wiskundenerds zoeken elkaar toch ook op?”
Je wordt vanzelf vrienden als je onder het genot van een biertje over de naderende apocalyps praat, grapt Tycho Hellinga (29). Hij is de programmeur van Café de Ceuvel, een zelfvoorzienend bedrijf dat een kas op haar dak heeft staan en fosfaat uit de urine van haar bezoekers wint. Hellinga voelt zich onderdeel van een duurzaamheidsbeweging, zegt hij. „Ik zie het als mijn taak om alle clubjes die met het milieu bezig zijn bij elkaar te brengen.” Hij ontmoette Leijdekkers tijdens een van haar trashdates.
Onder begeleiding van housemuziek druppelen de festivalgangers met gevulde vuilniszakken het terrein binnen. Ze maken slingers van de bierblikjes en gooien de rest van het afval bovenop twee op de tegels gekrijte albatrossen. „Heb je de documentaire Albatross gezien?” vraagt Leijdekkers. „Halve albatroskolonies vallen dood neer omdat ze plastic uit de zee oppikken. Dit is wat je ziet als je een albatros doormidden zou snijden.”
De minder kunstzinnig aangelegde bezoeker kan ondertussen bij verschillende workshops terecht. Van WASTEDlab bijvoorbeeld, een organisatie in Amsterdam die mensen stimuleert om afval te scheiden. Met hun voorlichtingsuurtje proberen ze bezoekers te ontmoedigen om kartonnen drinkpakken te kopen, daar zit ook vaak een laag plastic in.
Leijdekkers: „Het milieubewustzijn groeit, denk ik. In het nieuws zie je dat walvissen aanspoelen omdat ze plastic zakken in hun buik hebben; je hoort dat er geen drinkwater op de wereld is waar géén plastic microvezels inzitten; er zijn nieuwsberichten dat een maaltijd gemiddeld honderd sporen van plastic bevat. Steeds meer mensen beseffen: als ik nu plastic in de sloot gooi, ligt het over een jaar in de oceaan en uiteindelijk zit het in mijn visstick.”
Zwemmen in plastic
Waarom richt Leijdekkers zich eigenlijk alleen op zwerfafval? „Ik heb veel gereisd. Guatemala, Cambodja, Bali; het waren gigantische vuilnisbelten. Als het had geregend, stond er een laag plastic in de straten in plaats van water. En als ik ging snorkelen, zwom ik tussen de plastic zakken, snoeppapiertjes en bekertjes in plaats van vissen. In Nederland lijkt het probleem minder ernstig, maar als je er op gaat letten, zie je overal afval. Natuurlijk zijn er ook andere milieuproblemen, maar je moet ergens beginnen en plastic afval is erg zichtbaar. Als we dat succesvol kunnen aanpakken, geeft dat moed om bijvoorbeeld de CO 2 -uitstoot te verminderen.”
Leijdekkers wil een trend starten met Trashdating, zegt ze. „We zijn kuddedieren. Als afval opruimen de norm wordt, zullen ook de minder milieubewuste mensen meedoen.” Ze won de Amsterdam Schone Stad-prijs en met het prijzengeld heeft ze de website trashless.earth laten ontwikkelen, vertelt ze. „Het is een platform waarop bezoekers hun eigen ‘trash-event’ kunnen aanmaken en mensen kunnen uitnodigen. Ook is er ruimte om te discussiëren en tips met elkaar te delen.” De site is net online.
Op de troepvisboot barst een discussie los over de eigen bijdrage aan „het afvalprobleem”. Zou je geen schuursponsjes meer moeten kopen, of bestaan er milieuvriendelijke varianten die geen plastic deeltjes loslaten? Moet je kiezen voor de bio-courgettes die in plastic zijn verpakt, of voor de gewone courgette? Is het beter om een plastic fles een paar keer te gebruiken voordat je het weggooit, of is dat ongezond? De verslaggever laat haar flesje Spa voor de zekerheid in haar tas zitten. Want: „Je kan natuurlijk beter helemaal geen plastic waterflesjes kopen.”
